จีนเรียกสามก๊กว่า "สามก๊กจี่" แปลว่า "จดหมายเหตุเรื่องสามก๊ก" เป็นหนังสือที่ปราชญ์จีนได้เลือกเรื่องในพงศาวดารตอนหนึ่งมาแต่งขึ้น เดิมใช้เล่าเป็นนิทานกันทั่วไป

ต่อมาได้มีผู้นำไปเล่นงิ้ว หนังสือสามก๊กแต่งขึ้นในสมัยราชวงศ์ไต้เหม็ง (พ.ศ.๑๙๑๑ - ๒๑๘๖) โดยนักปราชญ์จีนชื่อ ล่อกวนตง มีจุดประสงค์ที่จะให้ใช้เป็นตำราสำหรับศึกษาอุบายการเมืองและการสงคราม

     พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นผู้อำนวยการแปลสามก๊กเป็นภาษาไทย เนื่องจากสมัยนั้นผู้ที่มีความเชี่ยวชาญทางภาษาไทยยังไม่รู้จักภาษาจีนดี ส่วนที่รู้จักภาษาจีนดีก็ไม่ชำนาญภาษาไทย ดังนั้น การแปลเรื่องสามก๊กนี้จึงต้องมีผู้ร่วมทำงานกันสองฝ่าย ฝ่ายหนึ่งแปลความภาษาจีนมาเป็นภาษาไทยอันหนึ่งก่อน แล้วผู้ชำนาญในทางภาษาไทยจึงเรียบเรียงแต่งให้เป็นภาษาไทยที่มีสำนวนโวหารสละสลวยและเหมาะสม เจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นผู้มีความสามารถในด้านภาษาไทยและมีฝีปากในเชิงกวีเป็นเลิศอยู่แล้ว ดังนั้นเมื่อท่านมาเป็นผู้อำนวยการแปล เรื่องสามก๊กจึงเป็นวรรณคดีที่มีสำนวนโวหารเป็นเยี่ยม